Қазақстан Республикасының Президенті

Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев [1] (қаз. Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев; туған. 17 мамыр 1953, Алматы, Қазақ КСР, КСРО)-Қазақстан мемлекеттік және саяси қайраткері, Қазақстан Республикасының қазіргі президенті және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы.

Қазақстан Республикасы парламенті Сенатының төрағасы, 16 қазан 2013 20 наурыз 2019. Бас директоры, БҰҰ-ның Женевадағы бөлімінің 12 ақпан 2011 16 қазан 2013. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі (1999 жылғы қазан — 2002 жылғы қаңтар). Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі (1994-1999, 2002 жылғы қаңтар — 2007 жылғы қаңтар). Төтенше және Өкілетті Елші. Саяси ғылымдарының докторы.

2018 жылы 9 маусымда кезектен тыс президент сайлауында жеңіске жетті.Әкесі, Кемел Тоқайұлы Тоқаев (қазақ.)орыс. (1923-1986), Ұлы Отан соғысына қатысушы, белгілі қазақ жазушысы, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының мүшесі болды. Анасы, Тұрар Шабарбаева (1931-2000), Алматы педагогикалық шет тілдер институтында жұмыс істеді. Тоқаев Ұлы жүздің жалайыр тайпасының күшік руынан шыққан.

1970 жылы КСРО СІМ ММХҚИ оқуға түсіп, 5-ші курста ҚХР-дағы КСРО Елшілігіне жарты жылдық диплом алдындағы практикаға жіберілді.

1975 жылы КСРО Сыртқы істер министрлігіне қызметке түсіп, Сингапур Республикасындағы кеңес елшілігіне жұмысқа жіберілді.

1979 жылы КСРО СІМ аппаратына оралды. 1983 жылы Пекин лингвистикалық институтында (ағылш.)орыс.. 1984-1985 жылдары КСРО СІМ-де жұмыс істеді, содан кейін Пекиндегі кеңес елшілігіне жіберілді, онда 1991 жылға дейін екінші хатшы, бірінші хатшы және кеңесші лауазымдарында жұмыс істеді.

1991 жылы КСРО СІМ Дипломатиялық академиясына басшы дипломатиялық кадрлардың біліктілігін арттыру курстарына оқуға түсті.

1992 жылы Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің орынбасары болып тағайындалды. 1993 жылы ол сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары болды және 1994 жылы Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі болып тағайындалды. 1999 жылдың наурыз айында премьер-Министрдің орынбасары болды. 1999 жылдың қазан айында, Парламенттің келісімімен, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен премьер-министр болып тағайындалды. 2002 жылдың қаңтарында отставкаға кетті және кейіннен Мемлекеттік хатшы — Сыртқы істер министрі болып тағайындалды. Сыртқы істер министрі қызметін 2007 жылдың қаңтарына дейін жалпы алғанда 10 жыл бойы (1994-1999, 2002-2007) атқарды, содан кейін Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Төрағасы болып сайланды. Сыртқы істер министрі ретінде ол ядролық қаруды таратпау саласында белсенді рөл атқарды. 1995 және 2005 жылдардағы ядролық қаруды таратпау туралы шарт бойынша шолу конференцияларына қатысты. 1996 жылы ол Нью-Йорктегі ядролық сынақтарға жаппай тыйым салу туралы шартқа (ЯСЖТШ), ал 2005 жылы — Семей қаласындағы Орталық Азияда ядролық қарудан азат аймақ құру туралы шартқа қол қойды. 2003 жылы теңізге шыға алмайтын дамушы елдер министрлерінің халықаралық конференциясында төрағалық етті. Конференцияда Алматы іс-қимыл бағдарламасы әзірленіп, теңізге шыға алмайтын дамушы елдердің Алматы декларациясы қабылданды[7].

2001 жылы СІМ Дипломатиялық академиясының өзекті халықаралық мәселелер институтында саяси ғылымдар докторы ғылыми дәрежесін алу үшін "Қазақстан Республикасының жаңа әлемдік тәртіптің қалыптасу кезеңіндегі сыртқы саясаты" (мамандығы 23.00.04 — халықаралық қатынастардың, жаһандық және аймақтық дамудың саяси мәселелері) тақырыбында диссертацияны қорғады.

2008 жылы Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы ретінде ЕҚЫҰ Парламенттік Ассамблеясының вице-президенті болып сайланды.

2011 жылдың наурыз айында БҰҰ Бас хатшысы Токаевты БҰҰ Бас хатшысының орынбасары, Женевадағы БҰҰ бөлімшесінің бас директоры, сондай-ақ БҰҰ Бас Хатшысының қарусыздану жөніндегі конференцияда жеке өкілі етіп тағайындау туралы өз шешімін жариялады. Ол қарусыздану жөніндегі конференцияның бас хатшысы қызметін атқарды. Сондай-ақ Швейцариядағы БҰҰ қызметкерлерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге жауапты аға лауазымды тұлға болды. БҰҰ Бас Ассамблеясының он сессиясына қатысып, Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының СНГи Сыртқы істер министрлері кеңесінің төрағасы болып сайланды.

2013 жылғы 16 қазанда Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Төрағасы болып сайланды.

13 жыл бойы Қазақстан Үстел теннисі федерациясының президенті болды.

Халықаралық қатынастар мәселелері бойынша тоғыз кітаптың және көптеген мақалалардың авторы. Қазақ, орыс, ағылшын және қытай тілдерін еркін меңгерген, француз тілін біледі.

Президенттік

2019 жылғы 20 наурыздан бастап Қазақстан Республикасының қолданыстағы Президенті болып табылады.[дерек көзі 63 күн көрсетілмеген]бастапқыда Конституция бойынша ол Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың сайлау мерзімі аяқталғанға дейін ел басшысы болады деп болжанған болатын. Қазақстан Президентінің кезекті сайлауы 2020 жылы өтуі тиіс еді.[дерек көзі 63 күн көрсетілмеген] алайда кейіннен Тоқаев 2019 жылы мерзімінен бұрын сайлау өткізу туралы жариялады (төменде қараңыз)[11].

Токаевтың президенттік лауазымындағы алғашқы қадамдарының бірі бұрынғы президент Назарбаевтың құрметіне Астана қаласы Нұр-сұлтан болып өзгертілді. Ұсынысты Қазақстан Парламенті мен қалалық мәслихат депутаттары қолдады [13] және 23 наурызда Тоқаев қаланы қайта атау туралы № 6 Жарлыққа қол қойды[14] [15]; № 1 Жарлық Н. Ә. Назарбаевқа жоғары мемлекеттік награда — "Халық Қаһарманы"алтын жеті бұрышты жұлдызын беру туралы[16].

Қазақстан Президенті қызметіне кіріскеннен кейін алғашқы ресми сапармен Ресей Федерациясына 2019 жылы 3 сәуірде келді.

2019 жылғы 9 сәуірде Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына арналған телевизиялық үндеуде 2019 жылғы 9 маусымда өтуі тиіс кезектен тыс Президент сайлауын өткізу туралы жариялады. Тоқаевтың айтуынша, бұл кез келген белгісіздікті жою үшін қажет[11].

2019 жылы 23 сәуірде Нұрсұлтан Назарбаев "Нұр Отан" партиясы қазіргі президент Тоқаевты сайлауға кандидат ретінде ұсынатынын жариялады. Тоқаев "Тұңғыш Президенттің стратегиялық бағытын жалғастыру" үшін осы лауазымға ұсынуға келісті.

Қ. Тоқаевтың президенттік өкілеттігінің алғашқы айлары билбордтарда және шенеуніктердің кабинеттерінде (ол тыйым салған) фотосуреттерінің жоқтығымен, әлеуметтік талаптармен рұқсатсыз демонстрациялармен есте қалды, оның барысында 4 мыңға жуық адам ұсталды, басым бөлігі Президенттің талабы бойынша босатылды, ал 6 полицей жарақат алды[дерек көзі 154 күн көрсетілмеген].

Саяси көзқарастар

Қазақстанның саяси құрылымына көзқарас: "қуатты Президент, беделді Парламент, есеп беретін Үкімет" (бұл туралы Астанада өткен парламенттік конференцияда, 2014 жылғы 24 қарашада мәлімдеді).[дерек көзі 165 күн көрсетілмеген]

Қазақстанда жерді жалға алу және сату туралы Жер кодексіне даулы түзетулерге байланысты 2016 жылғы 29 сәуірде Сенаттағы тыңдауларда: Бірақ құқықтық және басқа да құралдармен осы маңызды жағдайды жүзеге асыруды қамтамасыз ету, бұл талапты әр түрлі хитроумдық схемалар арқылы ешкімде айналып өтуге тілек тудырмау үшін. Ең бастысы, Мемлекет басшысының Жер үстіндегі ұлттық юрисдикция және жерді тиімді, ұтымды пайдалану туралы талабын міндетті түрде орындау қажет".[дерек көзі 165 күн көрсетілмеген]

Білім беру мәселелері бойынша парламенттік тыңдауларда қазақ тілін латын қарпіне көшіру туралы мәселе бойынша 2017 жылғы 22 қыркүйекте " бізге стратегиялық маңызды міндет — латын графикасына көшу керек. Мемлекет басшысы атап өткендей, қазақ тілін латын әліпбиіне көшіру — бұл ғылым мен білім берудің жаһандық жүйесіне интеграциялану қадамы, біздің рухани бірлікті қамтамасыз ету. Бұл жұмысты біз ойланып, бірте-бірте, "үлкен секірусіз"жүргізу керек. Бірақ оны созудың мағынасы жоқ. Ең бастысы-бізде қате құқығы жоқ"[дерек көзі 165 күн көрсетілмеген].

Тоқаев қазақ тілінің латын әліпбиінің бастапқы нұсқасын сынға алды:"ұлттық комиссия латын әліпбиі бойынша түпкілікті шешімге келген жоқ, сондықтан да апострофты газеттерде немесе басқа жерлерде қолдануға ерте" [19]. Осы мәлімдемеден кейін жаңа әліпбиді енгізу бойынша қарқынды жұмыс басталды, оны қабылдағаннан кейін 19 ақпанда Тоқаев барлығын "тарихи оқиғамен"құттықтады.

2018 жылғы 19 желтоқсанда Сенат отырысында сөйлеген сөзінде Тоқаев есірткі бизнесіне қатысты сот қудалауын өмір бойы қамау және тіпті өлім жазасына дейін қатаңдатуды ұсынды, өйткені олардың қызметі елдің ұлттық мүдделеріне қауіп төндіретін терроризмге теңестіруге болады.

2019 жылғы 8 ақпанда, ҚР Парламенті Сенатында ЕАЭО-дағы сауда саясаты бойынша тыңдауда Тоқаев: "Интеграция-бұл мүдделердің тепе-теңдігін табу қиын. Интеграцияда аутсайдерлер мен ұтылғандар бола алмайды, процестің барлық қатысушылары ұтыста болуы тиіс".

2019 жылғы 12 маусымдағы инаугурациялық сөзінде ұлттық қоғамдық сенім кеңесін құру туралы мәлімдеді. Билік пен қоғам арасындағы диалогқа шақырды.